Giới thiệu
Đông trùng hạ thảo thuộc giống Cordyceps là loại nấm ký sinh trên côn trùng được sử dụng như dược liệu chống ung thư, chống viêm, chống oxy hoá, tăng cường sinh lực, cải thiện sức khỏe,… trong y học cổ truyền của Trung Quốc từ cách đây hơn 2000 năm. Cordyceps được gọi là DongChongXiaCao ở Trung Quốc có nghĩa là sâu vào mùa đông – cỏ vào mùa hè hay nói cách khác là “Đông trùng hạ thảo”.
Có hai loài thuộc giống Cordyceps hiện nay đang được nghiên cứu rất nhiều để nuôi trồng và chiết xuất các hoạt chất sinh học do có giá trị dược liệu cao. Đó là loài Cordyceps sinensis và loài Cordyceps militaris. Loài C. sinensis phát triển và phân bố rất hạn chế trong tự nhiên, hiện chưa được nuôi thành công trong môi trường nhân tạo. Loài C. militaris (thường còn được gọi là nấm cam sâu bướm), chứa các hợp chất hóa học tương tự như của loài C. sinensis, hiện có thể nuôi trong môi trường nhân tạo ở quy mô lớn đảm bảo có dược tính tốt.
Quả thể của nấm C. militaris dùng làm thực phẩm, trong các món hầm, súp, trà,… ở các nước Đông Nam Á như Hongkong, Đài Loan, Trung Quốc để tăng cường sức khỏe, phòng và hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh. Quả thể và sinh khối nấm cũng được sử dụng làm thuốc nhằm tăng cường chức năng thận, phổi, chống lão hóa, điều hòa giấc ngủ, viêm phế quản mãn tính, chống ung thư, kháng viêm, tăng cường sinh lực.
Lợi ích cho sức khỏe:
Thành phần hóa học của thể quả nấm C. militaris gồm: Protein (40,69%) với 18 amino acid cấu tạo; Các loại vitamin: vitamin A (34,7 mg/gam), vitamin B1 (13,0 mg/gam); Các nguyên tố khoáng: Se (0,44 ppm), Zn (130,0 ppm), Cu (29,15 ppm); cordycepin (1,52%); cordycepic acid (11,8%); polysaccharide (30%). Các hợp chất này góp phần tạo nên giá trị dinh dưỡng và giá trị dược liệu của nấm C. militaris.
Theo như nhiều nghiên cứu gần đây đã chứng minh nấm Cordyceps spp. có tác dụng chống tế bào ung thư, điều hòa miễn dịch, chống oxy hóa, chống viêm, diệt khuẩn, chống lão hóa, bảo vệ thần kinh, thận…
Đông trùng hạ thảo hỗ trợ điều trị ung thư
Tác dụng chống ung thư của đông trùng hạ thảo được đề cập đến trong nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả ở nhiều quốc gia trên thế giới. Nghiên cứu lâm sàng được tiến hành tại Trung Quốc, Nhật Bản trên các bệnh nhân ung thư khác nhau cho thấy khi sử dụng 6 g đông trùng hạ thảo mỗi ngày kết hợp với hoá trị trong vòng 2 tháng đã làm giảm đáng kể kích thước khối u. Hiện tượng trên không xảy ra ở các bệnh nhân chỉ được chữa trị bằng hoá trị liệu, bức xạ.
Các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra tác dụng kìm hãm sự phát triển của các dòng tế bào ung thư bởi nấm C. militaris. Dịch chiết từ thể quả C. militaris có tác dụng chống ung thư, hiệu quả đối với hai loại tế bào màng trong tĩnh mạch rốn là HT1080 và B16-F10 do có khả năng chống lại sự tạo thành các mạch máu mới bằng cách giảm sự biểu hiện của bFGF, một trong những nhân tố kích thích quá trình này. Dịch chiết bằng nước ấm từ nấm C. militaris có tác dụng kìm hãm sự phát triển của dòng tế bào ung thư máu ở người bằng cách gây ra hiện tượng tự chết của các tế bào thông qua sự hoạt hóa enzyme caspase-3. Dịch chiết từ nấm C. militaris ức chế mạnh hai dòng tế bào ung thư là K562 (tế bào ung thư máu-leukemia) và Du145 (tế bào ung thư tuyến tiền liệt-prostate carcinoma).
Các thành phần hoạt tính sinh học có tác động chống ung thư chủ yếu từ nấm C. militaris là polysaccharide, sterol, adenosine và cordycepine. Cơ chế kháng ung thư có thể bao gồm: (i) tăng cường chức năng của hệ thống miễn dịch và miễn dịch tự nhiên; (ii) ức chế có chọn lọc tổng hợp RNA, từ đó ảnh hưởng tới tổng hợp protein; (iii) hoạt động chống oxy hóa và chống các gốc tự do; (iv) chống đột biến; (v) làm nhiễu quá trình sao chép của virus cảm ứng khối u; (vi) cảm ứng methyl hóa acid nucleic.
Đông trùng hạ thảo hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch
Các hợp chất adenosine, deoxy-adenosine… trong Đông trùng hạ thảo có khả năng hạ huyết áp, hạ đường huyết, điều tiết khí oxy cho máu và chống rối loạn nhịp tim. Cơ chế chính xác kiểm soát loạn nhịp tim chưa được hiểu hoàn toàn nhưng có khả năng liên quan đến sự có mặt của adenosin bởi lẽ hợp chất này được chứng minh có tác dụng đến mạch vành và tuần hoàn não. Trong các nghiên cứu bệnh nhân bị suy tim mãn tính, việc sử dụng lâu dài đông trùng hạ thảo kết hợp với phương pháp điều trị thông thường làm gia tăng chất lượng cuộc sống tổng thể.
Bên cạnh đó, các hợp chất adenosine, deoxy-adenosine trong đông trùng hạ thảo ngăn cản kết tụ tiểu cầu, sự tạo thành huyết khối, làm tan huyết khối. Trên thực tế, enzyme tiêu sợi huyết tách chiết từ nấm C. militaris có hoạt tính gắn fibrin do đó xúc tiến việc phân hủy fibrin. Enzyme này có khả năng sử dụng trong điều trị tan huyết khối tương tự như các enzym fibrinolytic mạnh khác như nattokinase cho bệnh tim lão hóa ở người.
Tăng cholesterol trong máu là dấu hiệu cho thấy cơ thể đã bị rối loạn về chức năng trao đổi chất. Đây là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch. Đông trùng hạ thảo đã được chứng minh là có tác dụng giảm lượng cholesterol rất hiệu quả.
Đông trùng hạ thảo điều trị rối loạn, suy giảm chức năng tình dục
Từ thế kỉ 15, người Tây Tạng đã sử dụng Đông trùng hạ thảo để thúc đẩy sản xuất tinh dịch ở nam giới. Ngày nay, nhiều thí nghiệm trên các bệnh nhân ở mọi lứa tuổi, giới tính đều cho thấy Đông trùng hạ thảo giúp hỗ trợ điều trị rối loạn, suy giảm chức năng tình dục và các vấn đề liên quan đến sinh sản của cơ thể.
Đông trùng hạ thảo loại bỏ bệnh mãn tính
Sử dụng Đông trùng hạ thảo trong một thời gian dài sẽ giúp loại bỏ các bệnh như viêm dạ dày mãn tính, viêm gan mãn tính, hen suyễn mãn tính, viêm khí quản mãn tính… Chiết xuất từ đông trùng hạ thảo đã được chứng minh có khả năng ức chế các cơn co thắt khí quản ở bệnh nhân hen.
Đông trùng hạ thảo giúp giảm mệt mỏi
Sự chuyển hóa các hợp chất polysaccharid, aminoacid, vitamin trong đông trùng hạ thảo làm giảm mệt mỏi nhờ gia tăng adenosin triphosphate (ATP) – nguồn năng lượng cho mọi hoạt động của tế bào trong cơ thể. Nhờ vậy mà cơ thể luôn khỏe mạnh, tràn đầy sức sống.
Cư dân Tây tạng và Nepal đã khẳng định việc dùng đông trùng hạ thảo giúp họ có thêm năng lượng và chống lại bệnh tật gây nên bởi địa hình núi cao nơi họ sinh sống. Nghiên cứu khoa học thực hiện trên nhóm đối tượng người già cho thấy việc sử dụng đông trùng hạ thảo làm giảm đáng kể các triệu chứng mệt mỏi, ớn lạnh, chóng mặt, ù tai và mất trí nhớ, trong khi không có cải thiện nào được quan sát trong nhóm giả dược (không dùng đông trùng hạ thảo). Đông trùng hạ thảo cải thiện tình trạng thở ngắn và làm giảm sự mệt mỏi ở những bệnh nhân bị suy tim mạn tính hoặc được sử dụng bởi vận động viên và để cải thiện độ bền và tăng mức năng lượng.
Đông trùng hạ thảo hỗ trợ điều trị bệnh gan
Đông trùng hạ thảo thường được sử dụng làm phụ điều trị viêm gan mãn tính B và C. Trong một nghiên cứu, chiết xuất đông trùng hạ thảo và một số chất chiết xuất từ nấm được sử dụng như một chất phụ trợ cho lamivudine để điều trị viêm gan B. Lamivudine là một thuốc kháng virus thông thường được sử dụng trong điều trị viêm gan. Trong nghiên cứu này, nhóm tiếp nhận Cordyceps và các loại chất chiết xuất nấm khác có kết quả điều trị tốt hơn trong một thời gian ngắn hơn thời gian so với nhóm đối chứng chỉ nhận được lamivudine. Ở một nghiên cứu khác thực hiện trên 22 bệnh nhân được chẩn đoán bằng bệnh xơ gan sau mổ, sau ba tháng sử dụng 6-9 g đông trùng hạ thảo mỗi ngày, các bệnh nhân cho thấy chức năng gan có sự cải thiện rõ rệt.
Đông trùng hạ thảo làm chậm quá trình nhân lên của virus (HIV, SARS CoV 2, các loại cúm khác, sốt xuất huyết,…): Acidic polysaccharide tách chiết từ nấm Cordyceps militaris đã được chứng minh có khả năng ứng dụng trong điều trị cúm A. Cordycepin trong nấm có khả năng kìm hãm sự nhân lên của virus SARS CoV 2 và virus sốt xuất huyết. Một trong những hoạt chất của nhóm HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin-Analogs) trong Đông trùng hạ thảo được các chuyên gia Mỹ, Nhật sử dụng để bào chế thuốc chống HIV/AIDS.
Đông trùng hạ thảo chống oxi hóa và làm chậm quá trình lão hóa
Các hợp chất kháng oxi hóa trong nấm vô hoạt các gốc tự do do đó hạn chế sự xuất hiện của “stress oxi hóa” là nguyên nhân của quá trình lão hóa sớm và nhiều bệnh mãn tính khác như ung thư, tim mạch. Việc sử dụng đông trùng hạ thảo giúp hạn chế tác dụng có hại của các gốc tự do, duy trì lâu dài tuổi trẻ và hạn chế nguy cơ mắc các bệnh ung thư và tim mạch.
Bài viết chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
Nguồn: Sưu tầm
